De overheid verzorgt wet- en regelgeving om de inrichting van de staat en de samenleving in grote lijnen te bepalen. Een deel van die regels strekt ertoe aan te geven wat mag en wat niet mag, in de hoop dat mensen hun gedrag hierop aanpassen. Voor zover ze dit niet vrijwillig doen, geven diezelfde wetten en regels vaak handvatten om toe te zien op naleving en zo nodig sancties op te leggen. Deze juridische benadering biedt echter niet altijd voldoende mogelijkheden om het gedrag van burgers en organisaties te beïnvloeden. Want zelfs wie weet wat de bedoeling is, en ook van plan is dat te doen, slaagt er niet altijd in deze goede voornemens in praktijk te brengen. Want weten is nog geen doen. Wat gebeurt er met mensen die zich niet op deze manier laten beïnvloeden en hoe kun je daar op een goede manier op inspelen?
In deze lezing gaat prof. dr. Naomi Ellemers, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Utrecht, in op de psychologische aspecten van gedragsverandering. Ze laat zien hoe mensen reageren op verplichtingen die hen worden opgelegd, wat er met ze gebeurt als sancties in het vooruitzicht worden gesteld en wat de meest effectieve manier is om te communiceren over fouten die in het verleden zijn gemaakt. Deze inzichten vanuit de psychologie maken duidelijk hoe sterk mensen reageren als ze door anderen worden aangesproken op het ‘goed’ of ‘fout’ zijn van hun gedrag en waarom dat zo is. Een beter begrip van deze reacties maakt het mogelijk om wet- en regelgeving (en de handhaving daarvan) effectiever in te zetten.
