Vanochtend vertrok ik uit Leiden terwijl de wereld gehuld was in een zeer dichte mist. Het maakte van mijn fietstocht een bijzondere ervaring. Zolang ik mijn hoofd omlaag hield en mijn blik vlak voor me op de weg, was het zicht goed en leek er niets aan de hand. Maar zodra ik opkeek, stuitte ik op een dikke witte muur, die mij ieder zicht op de iets verder gelegen weg ontnam. Fietsen in de mist gaf me een apart gevoel: het was mysterieus, bijna euforisch, alsof ik alleen op de wereld was, in een cocon van wollig wit. Maar het was ook spannend om te fietsen in de richting van een groot, ondoorzichtig wit vlak, die de bekende weg onbekend maakte.

Rijden in de mist is verraderlijk, omdat het zicht wordt belemmerd en iedereen daar verschillend op reageert. Er zijn mensen die in hun eigen, heldere bubbel de mist vergeten, tempo maken en erop vertrouwen dat de weg verderop vrij is. Er zijn mensen die (te) ver vooruitkijken, constateren dat je niet kunt zien wat er voor je gebeurt en (heel) langzaam gaan rijden, om ieder risico te vermijden. Dat de combinatie van deze twee tactieken bij weggebruikers ongelukkig is, moge duidelijk zijn. Dat bleek ook vanochtend, toen een snelle automobiliste te laat doorhad dat haar voorganger door de mist zijn tempo danig had verlaagd. Gelukkig leverde de botsing die daarvan het gevolg was alleen blikschade op.

Fietsen in de mist deed mij beseffen wat het betekent om niet ver vooruit te (kunnen) kijken. Het is soms verleidelijk om niet te ver vooruit te kijken, om zodanig bezig te zijn met het hier en nu, met de waan van de dag, dat je vergeet de blik iets verder te laten gaan dan de heldere meter vlak voor je. Maar door alleen aandacht te besteden aan het heden, loop je het gevaar dat je niet veel verder komt dan die ene zichtbare meter. Het heden wordt vanzelf de toekomst, maar alles blijft bij het oude. Het is spannend om niet vooruit te kunnen kijken. Het kan je een kick geven om je te storten in een onbekende witte wereld, vooral als je er vertrouwen in hebt dat de weg voor je vrij is van obstakels. Maar het is hoe dan ook niet verstandig om je zomaar over te geven aan een onbekende toekomst – het is in ieder geval verstandig je tempo enigszins aan te passen, zodat je indien nodig op tijd op de rem kunt trappen.

Toen ik in Den Haag aankwam was de mist opgetrokken, was de zon doorgebroken en was hier en daar zelfs een stukje blauwe lucht te zien. De wereld om mij heen was weer zichtbaar en ik constateerde dat dit het fietsen toch een stuk ontspannener maakte. De mogelijkheid om te zien waar je naar toe gaat en wat er voor je gebeurt, betekent dat je niet meer voortdurend hyperalert hoeft te zijn, klaar om op de rem te trappen (of in mijn geval: te knijpen). Helder zicht op de toekomst maakt het makkelijker om te anticiperen op wat je verwacht dat gaat komen. Ik beschouwde de Haagse blauwe lucht als een goed voorteken voor het komende jaar, waarin we met de gehele staf van de Academie en vele anderen die bij de Academie betrokkenen zijn, aan de slag gaan met het formuleren van een heldere toekomstvisie voor de Academie. Dat zal spannend zijn, want ook hierbij zullen we ervaren dat mensen verschillend reageren op de onzichtbaarheid van de weg die voor ons ligt, de onzekerheid van de toekomst. Ik zal daarbij mijn best doen om botsingen te voorkomen. Want als het ons lukt om gezamenlijk vast te stellen wat we als Academie willen bereiken met onze opleidingen en welke doelen we willen behalen, zal ons dat helpen om de Academie als geheel weer een stap verder te brengen. Uit de mist van de waan van de dag naar een heldere visie op de toekomst!

Namens alle collega's van de Academie wens ik iedereen een feestelijke decembermaand en een nieuw jaar vol heldere inzichten.